Niedawno miałam okazję obejrzeć film „Świat po pracy” w reżyserii Erika Gandini. To poruszający dokument, który skłania do głębokiej refleksji nad tym, jak praca kształtuje nasze życie i tożsamość. W świecie zdominowanym przez tempo korporacyjnego życia film Gandini stawia fundamentalne pytanie: co się stanie, gdy praca przestanie być głównym środkiem definiowania naszego życia?
Eric Gandini przygląda się przyszłości, w której automatyzacja, sztuczna inteligencja i zmieniające się modele ekonomiczne redefiniują znaczenie pracy. Już od pierwszych minut filmu reżyser maluje obraz świata, w którym praca traci swoją centralną pozycję. Przez pryzmat historii ludzi z różnych zakątków świata – od Japonii po Europę – twórca ukazuje, jak różne kultury radzą sobie z tym przełomowym zjawiskiem. W szczególności uderza analiza japońskiego fenomenu karoshi (czyli śmierci z przepracowania) i jego kontrast z europejskim ruchem na rzecz skracania czasu pracy.
Dochód gwarantowany w Kairze – pułapka sensu?
W filmie Gandini porusza również temat dochodu gwarantowanego, który został wdrożony w Kairze. Reżyser ukazuje, że dla wielu mieszkańców miasta dochód ten prowadzi do utraty poczucia sensu i celu w życiu. Pracownicy przychodzą do firm, nie mając nic do zrobienia, co powoduje, że zaczynają kwestionować swoją wartość i tożsamość. Kiedy praca przestaje być źródłem satysfakcji i rozwoju, rodzi się pytanie: jak można definiować siebie w świecie, w którym nie ma już obowiązków zawodowych?
Film pokazuje, jak brak aktywności zawodowej i perspektyw na przyszłość prowadzi do poczucia bezsensu. W obliczu stałego wsparcia finansowego, niektórzy czują się uwięzieni w bierności, co prowadzi do frustracji i alienacji. To zjawisko skłania do refleksji nad tym, w jaki sposób praca nie tylko definiuje naszą tożsamość, ale także kształtuje nasze poczucie sensu i celu w życiu.
Praca a tożsamość – czy umiemy żyć poza schematem produktywności?
Największą siłą filmu jest jego zdolność do zadawania trudnych pytań: Czy wartość człowieka może być oddzielona od jego produktywności? Co nas definiuje, gdy przestajemy być „pracownikami”? Gandini nie oferuje łatwych odpowiedzi, ale zaprasza widza do głębszej refleksji. Dla psychologów, coachów czy konsultantów HR – jak ja – film ten jest znakomitym materiałem do analizy i dyskusji o przyszłości rynku pracy oraz roli, jaką odgrywamy w życiu zawodowym.
Z badań psychologii pracy wynika, że dla wielu osób praca stanowi fundament tożsamości. Profesor Amy Wrzesniewski z Yale University w swoich badaniach nad postrzeganiem pracy wyróżniła trzy podejścia: traktowanie pracy jako zatrudnienia (job), kariery (career) lub powołania (calling). Ludzie, którzy widzą pracę jako powołanie, często czerpią z niej poczucie sensu i satysfakcji, ale jednocześnie są bardziej podatni na przepracowanie i wypalenie zawodowe. Jeśli jednak praca traci swoją dotychczasową rolę w społeczeństwie, jak zdefiniujemy własne „ja”?
Praca a szczęście – co mówią badania?
Warto spojrzeć na badania nad związkiem pracy ze szczęściem. Badanie Gallupa dotyczące zaangażowania zawodowego pokazuje, że jedynie 20% pracowników na świecie czuje się rzeczywiście zaangażowanych w swoją pracę. Z kolei badania Harvard Study of Adult Development, prowadzone od ponad 80 lat, wskazują, że to nie sukcesy zawodowe, a relacje międzyludzkie i poczucie przynależności są kluczowe dla długoterminowego szczęścia. W kontekście filmu Gandini’ego nasuwa się więc pytanie: czy świat bez obowiązku pracy nie dałby nam większej przestrzeni na budowanie głębszych relacji i rozwijanie pasji?
Czy umiemy żyć w świecie bez pracy?
Wędrujemy w filmie Gandini’ego między nowoczesnymi biurami, fabrykami pełnymi robotów, a pustymi przestrzeniami symbolizującymi samotność wynikającą z utraty pracy. To, co na pierwszy rzut oka wydaje się zwiastunem wyzwolenia, szybko ujawnia swoje ciemne strony: alienację, kryzys tożsamości i pytanie o sens. Można odnieść to do zjawiska post-work anxiety, które coraz częściej pojawia się w literaturze psychologicznej – ludzie boją się, że bez pracy ich życie straci strukturę i sens.
Jednak „Świat po pracy” to nie tylko opowieść o zagrożeniach. Gandini pokazuje również potencjał tkwiący w zmianach – szansę na lepsze relacje, czas dla rodziny, rozwijanie pasji i odnajdywanie głębszego sensu życia. Nieprzypadkowo kraje eksperymentujące z krótszym tygodniem pracy (np. Islandia czy Nowa Zelandia) wykazują wzrost satysfakcji życiowej przy jednoczesnym zachowaniu produktywności.
Osobista refleksja – co naprawdę daje nam spełnienie?
Jako konsultant HR i psycholog często spotykam się z ludźmi, którzy żyją w pędzie i traktują pracę jako najważniejszy element swojej tożsamości. Film Gandini’ego może być dla nich inspiracją do refleksji nad tym, jak zbudować życie, które nie opiera się wyłącznie na zawodowych sukcesach. Zastanawiam się, czy widzowie dostrzegą w tym filmie również własne historie – chwile, gdy praca dominowała nad wszystkim innym, a także momenty, gdy udało się od tego uwolnić.
Film skłania także do zadania sobie pytania o przyszłość: jak zmienią się nasze priorytety, gdy automatyzacja stanie się powszechna, a praca straci swoją obecną formę? Czy będziemy potrafili wypełnić pustkę, która może się pojawić? Dla mnie był to punkt wyjścia do głębszej rozmowy o tym, co naprawdę daje poczucie szczęścia i spełnienia.
A jak to jest u Ciebie?
Czy wyobrażasz sobie życie, w którym praca nie wpływa na definiowanie Twojej tożsamości? Co dla Ciebie oznaczałby świat bez konieczności pracy? Jak wypełniłabyś swoją codzienność? Chętnie poznam Twoje przemyślenia.
Polecam „Świat po pracy” wszystkim – zarówno tym, którzy są głęboko zanurzeni w korporacyjnym świecie, jak i tym, którzy już teraz szukają alternatyw. To film, który nie tylko otwiera oczy, ale też inspiruje do tworzenia bardziej zrównoważonej przyszłości.
Ps. Pierwszy raz obejrzałam film „Świat po pracy” w kinie, a drugi (bo uważam, że warto do tego filmu i refleksji z nim związanych wracać) tutaj.